środa, 21 października 2015

Stosunki pomiędzy narodami ukazane w "Lalce" Bolesława Prusa

„Lalka” Bolesława Prusa to panorama polskiego społeczeństwa drugiej połowy XIX wieku. Choć Żydzi nie odgrywają w książce pierwszoplanowej roli, Prus dał w swej powieści kilka kapitalnych portretów przedstawicieli tego narodu. Z głównym bohaterem powieści Stanisławem Wokulskim silnie związany jest Henryk Szlangbaum. Szlangbauma można nazwać „polskim idealistą” - całkowicie się zasymilował, włączył w działalność niepodległościową, walczył w powstaniu styczniowym, i razem z Wokulskim oraz doktorem Szumanem znalazł się na zesłaniu, na Syberii. Ta decyzja - opowiedzenie się po stronie polskości - paradoksalnie jest przyczyną tragedii bohatera. Staje się on .obcy" Żydom, gdyż wybrał polskość, ale jednocześnie jest obcy dla Polaków - tym razem z powodu swego pochodzenia. Kiedy Szlangbaum pojawia się w sklepie Wokulskiego, jako subiekt, inni sprzedawcy mu dokuczają właśnie z powodu jego narodowości. Szczególnym okrucieństwem wykazuje się antysemita Lisiecki, który nie szczędzi nowemu koledze złośliwych i ironicznych uwag. W obronie Szlangbauma staje Wokulski, wspomina przeszłość dawnego przyjaciela, wspólne lata spędzone na Syberii. Szlangbaum mimo to czuje się upokorzony. Jego ojciec należy z kolei do ludzi powszechnie znienawidzonych - jest lichwiarzem, pożycza pieniądze na procent. Dzięki jego pośrednictwu Wokulski kupuje kamienicę Łęckich za zawyżoną cenę. Obaj Szlangbaumowie nie żyją ze sobą w zgodzie: godzą się - wspólnie wykupują sklep Wokulskiego, a Henryk staje na czele spółki do handlu ze wschodem. Można się tutaj dopatrywać pewnego rodzaju kapitulacji ze strony młodego Szlangbauma - nie ma on już siły walczyć z niechęcią, jaką okazują mu Polacy, chce gdzieś należeć, wraca więc „do swoich”. Postacią romantyka, bliską staremu Rzeckiemu, jest doktor Szuman. Bohater ten był wzorowany na ojcu poety Antoniego Słonimskiego. Szuman jest marzycielem i idealistą - uczestniczył w powstaniu styczniowym, był na zesłaniu. Cieniem na jego życiu położyła się tragedia z lat młodości - był zakochany w dziewczynie, katoliczce, której rodzice nie zgodzili się na ślub z Żydem. Panna wkrótce umarła, co dodatkowo pogłębiło dramat bohatera. Co ciekawe, doktor Szuman bardzo krytycznie i negatywnie ocenia przedstawicieli swego narodu - krytykuje ich chęć zysku, egoizm, nieustanną potrzebę bogacenia się. Prus w swej powieści pokazuje nam różnych Żydów i różne aspekty asymilacji. Hasło to nie było wcale proste do zrealizowania - na przeszkodzie stała niechęć obu narodów: Żydów i Polaków.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz